مشکلات حقوقی استارتاپها و راه‌حل‌های قانونی برای آنها

فین‌تک یا فناوری مالی را می توان کاربرد نوآورانه‌ی فناوری در ارائه‌ی خدمات مالی معنی کرد. مرکز فاباتک به عنوان کانون فین تک ایران است که رسالت تسهیلگری در اکوسیستم فین‌تک ایران را به عهده داشته و حمایت 160 استارتاپ حوزه‌ی فین تک را دارد. رویداد داستان ماه توسط کانون فاباتک ایران به صورت ماهانه برگزار می شود و هدف آن آشنایی با اکوسیستم فین تکی و معرفی افراد فعال در این حوزه و انتقال تجارب بین آنهاست. داستان من این ماه کانون فاباتک در دو پنل اجرا شد؛ پنل اول با موضوع مشکلات حقوقی استارتاپها و پنل دوم گفتگو با بنیانگذار استارتاپ دونیت.

مهمانان بخش اول برنامه دکتر فیضی چکاپ دکترای حقوق از دانشگاه نیس فرانسه و استاد دانشگاه علامه طبابایی به همراه آقای مجید دادرس وکیل پایه یک دادگستری و مدیر حقوقی مرکز فابا بودند. با توجه به بررسی‌های انجام شده و پرسش‌هایی از فعالان حوزه‌ی استارتاپی، مشکلات حقوقی استارتاپها را می‌توان در پنج دسته جای داد: بحث ثبت شرکت، سهام‌داری و انواع سهام‌ها، مجوزهای لازم، قراردادها و موضوعات مالیاتی. در بخش اول برنامه مهمانان پاسخگوی سوالات حقوقی مربوط به استارتاپها در محورهای ذکرشده بودند.

آیا استارتاپ‌ها نیازی به ثبت شرکت دارند؟ چرا؟

سوال اول گفتگوی بخش حقوقی را دکتر فیضی چکاب اینگونه پاسخ دادند: برای انجام فعالیت‌های تجاری به خودی خود ثبت شرکت ضرورتی ندارد، اما بر اساس قانون داشتن یکسری مجوزها لازم است، حتی بدون ثبت شرکت. از آنجا که زندگی شخصی نباید در گرو زندگی اقتصادی قرار گیرد، بهتر است در شکل یک شخصیت حقوقی مستقل مشغول به کار باشیم نه یک شخصیت فردی. همچنین تفکیک دارایی و شخصیت فردی از دارایی و شخصیت استارتاپ بسیار مهم است و باید دقت داشت تا به قول معروف تمامی تخم مرغ‌ها را در یک سبد نچینیم چرا که نباید برای بدهی‌های کاری، اموال شخصی فرد پرداخت شوند. از این رو تفکیک دارایی شخصی از دارایی شرکت بسیار اهمیت دارد. همچنین دلایل دیگری برای اهمیت ثبت شرکت وجود دارد: با اسم شخصی نمی‌توان برند ایجاد کرد و باید در قالب شرکت این کار را انجام داد. تسهیلات بانکی برای مشاغل به شخصیت‌های حقوقی و شرکت‌ها اعطا می‌شود نه افراد حقیقی. ایده‌های بزرگ سرمایه‌های بزرگ لازم دارند و سرمایه‌های بزرگ را سخت‌تر به افراد می‌دهند تا شرکت‌ها.

دکتر فیضی در ادامه به توضیح وضعیت و انواع شرکت‌های ثبتی در ایران پرداختند و گفتند در ایران هفت نوع شرکت داریم که مهم‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها شرکت‌های با مسئولیت محدود،سهامی عام،سهامی خاص و تضامنی هستند. طبق قانون تجارت ایران،تا نهایی نشدن مراحل ثبت و تعیین نوع شرکت، کلیه‌ی افراد و شرکا نسبت به همه چیز مسئولیت برابر دارند.

در مورد مراحل ثبت شرکت هم بیان شد که این مراحل قبلتر به صورت دستی و حضوری و امروزه به صورت الکترونیکی انجام می‌شود.

یکی از دیگر مشکلات حقوقی استارتاپها موضوع قراردادها هستند. در مراحلی که شرکت هنوز ثبت نشده، برای تعیین مسئولیت‌ها و مشخص ساختن دقیق جزئیات، ضروری است قراردادهایی منعقد شوند. مواردی که باید حتما در قرارداد قید شوند عبارت اند از معرفی افراد و مشخصات فردی کامل تمامی طرف‌های قرارداد، موضوع دقیق قرارداد، مدت قرارداد و نحوه‌ی تمدید آن.

در قراردادها بند تضامین اهمیت زیادی دارند. همچنین باید به شرح وظایف و تاییدات و تعهدات هر طرف پرداخت و موارد غیرمنتظره را نیز در نظر گرفت. قید داوری بسیار ضروری بوده و مهم است که داور مرضی الطرفینی را تعیین کرد تا در زمان اختلاف با مراجعه به موسسه‌ای که در قرارداد ذکر شده و مورد رضایت هر دو طرف است، به دور از دشواری‌ها و اتلاف زمانی فرایند دادرسی در داگستری، مشکلات را حل کرد.

در نهایت هم مراجعه به مشاور حقوقی برای تنظیم بهترین شکل قراردادها پیشنهاد شد.

بعد از پایان سوالات مجری و توضیحات مهمانان، به پرسش‌های حاضرین در مورد مالیات، تفاوت سهام‌های عادی و ممتاز، انواع سرمایه‌ها و دیگر موضوعات و مشکلات حقوقی استارتاپها پاسخ داده شد.

مهمان پنل دوم گفتگو، محی الدین سنیسل، بنیانگذار استارتاپ دونیت(2nate) بودند. دونیت عنوان اولین استارتاپ حوزه‌ی کرادفاندینگ(crowdfunding) ایران را به خود اختصاص داده است. کرادفاندینگ را می توان جمع آوری کمک‌های خرد مردمی برای هدفی خاص تعریف کرد. در این گفتگو آقای سنیسل چگونگی شکل‌گیری این استارتاپ و فرآیند پیشرفت آن توضیح دادند، چالش‌های بسیاری که در این راه پشت سر گذاشته‌اند و بخشی از مشکلاتی که استارتاپ‌ها در ایران با آن سروکار دارند را تعریف کردند و تجربیات خود در زمینه‌ی راه اندازی و پیشبرد استارتاپی در حوزه‌ی کرادفاندینگ را با حاضرین به اشتراک گذاشتند و به سوالات علاقمندان به فعالیت در زمینه‌ی فین تک و به صورت خاص کرادفاندینگ، پاسخ دادند.